Các loại ống đựng máu xét nghiệm khác nhau và ý nghĩa sử dụng trong lâm sàng

        Chắc có lẽ rất nhiều nhân viên y tế thực hành cả đời cũng không để ý và cũng không hiểu tại sao lại sinh ra các loại ống xét nghiệm đựng máu khác nhau để làm gì? Tại sao không cho hết máu xét nghiệm vào một loại ống cho tiện, mà lại phải mất công chia ra các ống đựng mẫu có màu xanh, đỏ, đen, tím, hồng...Nếu lấy nhầm ống thì ảnh hưởng như thế nào đến kết quả?
        Thực ra vấn đề không phải nằm ở chỗ ống đựng máu xét nghiệm màu gì, mà bản chất là chất chống đông trong ống đó là chất gì? Ví dụ:

1. Chất chống đông trong ống nghiệm là CITRATE sẽ chống đông máu do kết hợp với Canxi, như vậy nó sẽ không được dùng trong khảo sát sinh hóa vì có thể làm giảm giả tạo ion Ca++, tăng giả tạo Na+, ức chế ALP, ALT, ảnh hưởng đến định lượng phosphate. Nó được dùng trong khảo sát quá trình đông cầm máu (PT, TCK, Fibrinogen, Thrombine time...).
2. Chất chống đông trong ống nghiệm là HEPARIN sẽ chống đông do tạo phức với antithrombin III, gốc sunfat của heparin làm thay đổi hình dạng của thrombin và prothrombin. Nó làm thay đổi hình thái tế bào máu và yếu tố đông máu nên không dùng trong khảo sát công thức máu, quá trình đông cầm máu mà chỉ sử dụng để làm xét nghiệm sinh hóa.
3. Chất chống đông trong ống nghiệm là EDTA (là một amino acid) sẽ chống đông theo cơ chế cô lập ion kim loại có hóa trị II, III. Không dùng trong xét nghiệm điện giải đồ vì làm giảm ion Ca++, Fe++ giả tạo, tăng giả tạo ion K+, không dùng trong xét nghiệm đông máu vì EDTA tạo gọng kìm gắp mất ion Ca làm ảnh hưởng đến con đường đông máu nội và ngoại sinh. Nhưng nó lại có tác dụng bảo tồn hình dạng và khối lượng tế bào máu trong thời gian dài do giữ nồng độ dung dịch đẳng trương, vì vậy được sử dụng trong huyết học, vi sinh (công thức máu, Ns1, CD4, CD8, HBV DNA, HCV Genotype...) và khảo sát một số chỉ số sinh hóa như: HbA1c, HBsAg, AFP, NH3, FT3, FT4...
4. Ống nghiệm serum (không chứa chất chống đông), chứa các hạt Silica micronised giúp gia tăng tốc độ đông máu để tách huyết thanh (serum), giữ các thành phần hóa học của huyết thanh không bị thay đổi trong thời gian dài, được dùng trong khảo sát miễn dịch học và hóa sinh lâm sàng.

NGUỒN: Bệnh viện bệnh nhiệt đới TPHCM